I |
I |
|
i zigrìnu , |
elegante: |
|
ià |
ha |
Cu picca ià carü tienî |
Ià settî spiritî
comm'e iattî |
iàbbu |
verso, scherno |
Iabbu
e maravigghia |
iàbbuco |
boccaccia |
|
iachèlla |
frac |
|
iàcitu |
acido (acidità) |
|
iàcqua |
acqua |
Ogni tînta iacqua lieva a sîrî
|
iàcqua |
Pioggia: |
|
iaddìna |
Gallina: |
A iaddina ca camîna porta a vozza china |
iaddinàru |
Pollaio: |
Nun ponu stari du iaddi
nno stissu iaddinaru |
iàddu |
gallo |
A iaddina fa l ' uovo ie o iaddu ci'abbrucia |
iàddu |
Gallo: |
Nun ponu stari du iaddi nno stissu iaddinaru |
iaddùzzu |
gallo |
|
iàggia |
Gabbia: |
Iaggia aperta
ucieddu mortu |
iaiàduci |
acetosa o erba brusca |
|
iàiu |
ho |
Iaju
na fammi ca nun ci viru di l'uocchi |
ialòfru |
Garofano: |
|
iamìddu |
cammello |
|
iàmma |
Gamba: |
Stenni u pieri pi
quantu po' a iamma |
iàmmiru iammuru |
Gambero: |
|
iànca |
mola: |
Mancia cu quattrü
ianchî |
iànca do ggiuriziu |
dente del giudizio |
|
iancàta, |
schiaffo: |
|
ianchiàri |
decorare |
|
ianchiàri |
aprire gli occhi,
stare attento |
Ianchia l'uocchi!
|
Iàncilu |
Angelo: |
|
iàncu |
Bianco: |
|
iànu |
sebastiano |
Ianü 'nne natü
e c'iaccattimü a vaccaredda |
iànu |
hanno |
I sordi ianu l'ali
si n'avuoluno commu nenti |
Macari i pulici ianu a
tussi |
iardìnu |
Giardino: |
|
iàrdiri |
ardere, bruciare |
Fu lucî e si iarsî
fu ccînnîrî e sî persî |
iarmàri |
armare armarsi |
Iarmamini ie partiti |
iàrsinu iarsini |
ravanello selvatico |
|
iarzàna ,
iazzàna |
armadio a muro,
pensile (mobiletto)
pensile con anta a vetro o con rete a trama
fitta per proteggere il contenuto dalle mosche.
Talvolta era incassata nella parete , a seconda
dello spessore del muro. |
|
iarzùni |
garzone |
Di patruni addivintai iarzuni |
U vastuni ansigna o iarzuni |
iattaluoru |
passaggio per il gatto foro circolare |
|
iattarèddi |
eritema (ab igne
o eritema da calore) |
mi spuntanu i iattareddi! |
iàtta - iàttu |
Gatta - Gatto |
Cu ci'appennî a cianciana a iatta? |
iavisàri |
Conservare: |
|
iausàri, |
Conservare: |
|
iàva |
possibile?: |
|
iàvi |
ha |
A fimmina iavi u culu friddu
perchi ci sputau o
diavulu - |
Iavi na panza quantu na utti,
quannu camina fa ririri a tutti |
U lupu javi la tana e lu
surci lu purtusu |
iavitàri |
Risparmiare: |
Si iavita quannu
a maidda è china
quannu è vacanti chi ci a javitari? |
iavitàri, |
economizzare: |
|
iàviu |
gioia, godimento, piacere |
|
iàzzu |
Letto (di campagna): |
|
ìddi |
essi: |
|
ìddu |
egli: |
|
iè |
è |
Iè cchiù lalia
da fammî'i innarü |
ièlu |
Gelo: |
|
ièmmutu /iermitu |
unità di misura
|
Quando si mieteva a mano col pugno si afferrava
un mazzo di spighe (jermitu) si tranciava con la
falce e si annodava con uno dei gambi, quindi si
depositava a terra in mucchi che venivano
rilevati dal liaturi, uomo attrezzato di croccu
(corcu), ancinu (ancìna) e cordelle di liami
ottenute da fibre vegetali, che raccoglieva i
jermiti in covoni (regni, gregni, formati da
12-16 mazzi) disposti con orientamento
diverso.... |
iènnuru iènniru |
Genero: |
Cu na figghia fi centu ienniri |
ièrmu |
Verme: |
|
Iermu tagghiarinu |
tenia |
|
ilàta |
gelata |
|
imènta |
Giumenta: |
|
immirùtu |
Gobbo: |
|
ìmmu |
Gobba: |
Talìti u immu tua |
inchiìri |
Riempire: |
U tempu fa' sduaca e inchi |
individuare |
abbintàri |
|
innàru |
Gennaio: |
Iè cchiù
lalia da fammî'i innarü |
ìnnici |
Indice: |
|
ìntra, rìntra, dìntra |
Dentro: |
Mercülî
intra sîmana fora |
Na nuci
sula intra o saccu nun fa scrusciu |
iòcu |
gioco |
Iocu di mani
iocu di viddani |
iòmmiu |
Vomito: |
|
iòmmuru |
Gomitolo: |
|
iòrnu |
Giorno: |
Di iornu nunn'i vuogghiu e a sira sfardo l'uogghio |
Ogni iornu priricava ‘nto tempiu e né strati
|
iòvi |
Giovedi: |
|
ippùni |
giacchetta stretta sopra la
camicia che copre il busto
(indumento femminile) |
|
irìddu |
grillo: |
|
ìsina |
Serpente: |
|
ìssu |
Gesso: |
|
italièddu |
ditale: |
|
italièddu |
tipo di pasta |
|
itàta |
Ditata: |
Cu na itata 'i mieli
s'acchiappunu centu muschi |
itìttu |
mignolo |
|
ittàri |
Gettare: |
I ricchî
su sarbünü e i povîrî u iettunü |
Quannü penzü ca sîgnü
monîca
iettü fuocü sutt'a tonîca |
ittàri ùci - ittàri vùci |
Gridare: Strillari: |
|
Ittàri, |
Buttare: |
cü nün mî tienî
ca ci iettü lucî. |
ìtu |
Dito: |
itu
itieddü
scocca d'anieddü
loncü vîddanü
llîcca piattî
scaccia puruocchi |
ìtu rossu |
pollice |
|
iù |
io |
Iu' azzappava
îddü vînnî
ie nî mîsümü n'cuštionî |
iucaluòru |
giocherellone |
|
iucaluòru |
rotula della gamba |
|
iucàri |
Giocare: |
Iucari cu du par'i
carti |
Se nun mi viri t'arrobbu
se mi viri ti staiu iuchenno |
iucatùri |
Giocatore: |
|
iùmmiari |
Vomitare: |
|
iùnciri |
unire aggiungere: |
|
iùnciri |
Raggiungere |
|
iùnta |
manciata |
|
iùnta |
soprappiù: |
Cu cünta ci mettî a iünta |
iùnta |
arrivata (dove è arrivata) |
lonchi i punti ch'e festi sù
junti
|
iuràri |
Giurare: |
|
iùrici |
Giudice: |
|
iurnàta |
giornata |
|
Jencu |
giovenco |
|